WAT IS AANDACHTIG LUISTEREN?

De positieve effecten van aandachtig luisteren op jouw relaties en tips om er beter in te worden.

First dates, het programma over singles op hun blind date, is mijn (guilty) pleasure. Waarin singles aangeven dat ze eigenlijk een heel leuk leven hebben, maar toch wel iemand zoeken, waarbij ze hun ei kwijt kunnen na een lange dag werken. Iemand zouden willen die naar hen luistert en hen begrijpt. Opvallend is dat in een relatie juist de zinnen “je luistert niet” en “dat zei ik helemaal niet” en “laat me even uitpraten”, vaak voorkomen. Gevolgd door frustraties, negeerpartijen, slaande deuren en soms leidt het zelfs tot nieuwe inschrijvingen voor het programma First dates. Ik zie een vicieuze cirkel.. en die cirkel kunnen we doorbreken door aandachtig te luisteren naar elkaar. Iets wat in theorie wellicht als iets makkelijks klinkt, maar waarom stranden er dan zoveel relaties? En waarom voelen we ons wel eens eenzaam, terwijl we samen zijn met een partner?

Wat is aandachtig luisteren?

Aandachtig luisteren is een houding die je aanneemt; Een open en nieuwsgierige houding, waarin je oprecht geïnteresseerd bent in wat er in de ander omgaat. Met volledige aandacht neem je de tijd om naar de ander te luisteren. Dit kan zowel in real-life als via een telefoongesprek. Je wilt inzicht krijgen in hoe de ander zich voelt en hoe de ander denkt, zonder daar zelf iets van te vinden, dingen in- of aanvult of je eigen ervaring te vertellen. Je stelt verdiepende vragen en wilt graag weten hoe het zit. Het doel van aandachtig luisteren is om de ander volledig te begrijpen. Het is een vaardigheid die lastig is, maar kan leren en verder kan ontwikkelen om er beter in te worden.

Wat is aandachtig luisteren?

Het verschil tussen horen en luisteren.

Horen is iets anders dan aandachtig luisteren. Horen is iets passiefs, luisteren iets actiefs. Ben je tijdens een gesprek bijvoorbeeld druk bezig met je mobiel? Horen. Compleet verzonken in je eigen gedachten? Horen. Al bezig om een antwoord te bedenken, terwijl de ander nog niet is uitgesproken? Horen. Als iemand naar je ‘hoort’, in plaats van naar je luistert, dan kan je je behoorlijk onbegrepen voelen. Het kan voelen alsof je niet gezien wordt en dat kan leiden tot een gevoel van leegte en tekortschieten. Daarom is aandachtig luisteren naar elkaar, zo belangrijk!

We hebben het niet geleerd.

De vaardigheid om aandachtig te luisteren hebben we eigenlijk nooit geleerd. Onze ouders hebben echt hun best gedaan, maar alsof je wel aandachtig naar je moeder luisterde, nadat ze de woorden: “En nou luisteren!” uitschreeuwde. Dat avontuur eindigde gewoon met een bezoekje aan de gang. Op de middelbare school had je zo nu en dan een luistervaardigheidstoets, dat vooral in het teken stond van de vreemde talen die je in je pakket had gekozen. Mijn luistervaardigheid bestond toen vooral uit: “Yes! Ik herken een woordje, dus het zal vast antwoord A zijn”. Ook tijdens mijn studie Communicatie- en Informatiewetenschappen lag de nadruk op het zenden van een boodschap. Je kunt allerlei studies volgen in het zenden, zoals debatteren, argumenteren, overtuigen, maar eigenlijk precies niks in het ontwikkelen van de vaardigheid om aandachtig te luisteren. Blijkbaar denken we dat luisteren een vaardigheid is die we gewoon zomaar goed kunnen. Alsof we uit het niets, zonder ooit überhaupt een pan op het fornuis te hebben gezet, een 11-delige rijsttafel op tafel kunnen zetten.

Hallo spreek/denk differentieel!

Natuurlijk doen we allemaal ons best om goed te luisteren, maar doordat we veel sneller denken dan dat we praten, verzinken we wel eens in onze gedachten. Stel, je komt een vriendin tegen die je al een tijd niet hebt gezien. Ze begint enthousiast te vertellen over haar nieuwe baan. Super leuk natuurlijk, maar na enkele seconde lijkt het wel of je het geluid hebt uitgezet. Haar lippen zie je nog druk bewegen, maar toch hoor je niets. Compleet afgeleid en door je eigen gedachten in beslag genomen. Opeens merk je op dat het stil is, dus reageer je met: ‘Ja precies!’. Eerlijk gezegd heb je geen idee waarop je reageerde.. En precies dat is het spreek/denk differentieel. Het verschijnsel dat we veel sneller denken dan dat we praten. Gemiddeld kan iemand 125 woorden per minuut uitspreken, maar kan ons brein 300 woorden per minuut verwerken. Vandaar dat we verdrinken in overtollige hersencapaciteit en aan van alles en nog wat denken als de ander aan het woord is.

Gek op onze gewoonten.

Het hebben van een soort kinderlijke nieuwsgierigheid is bevorderlijk om aandachtig te kunnen luisteren naar elkaar. Het helpt dus niet mee dat wij die nieuwsgierigheid zijn verleerd en een hekel hebben aan onzekerheid. We zijn gek op onze gewoonten; De zaterdagochtenden haal je het brood bij de biologische bakker om de hoek, woensdags lekker crossfit met Petra en zondag op de koffie bij pa en ma. En mocht dat ene plekje in de bus, rechts achterin bij het raam bezet zijn.. oké dan ga je wel ergens anders zitten, maar fijn voelt het niet. Naast precies te weten wat we kunnen verwachten in ons dagelijks leven, vinden we het ook prettig om controle te hebben tijdens het voeren van een goed gesprek. Dat geeft een gevoel van veiligheid. Zo maken we aannames of denken we al te weten wat de ander gaat zeggen. Vooral in relaties vinden we nieuwsgierig zijn en blijven naar de ander, moeilijk.

Beter communiceren met je partner? Lees deze blog voor tips!

Hoe dan wel?

Wellicht helpt het om aandachtig luisteren als een meditatie te zien:

  • Ga er lekker voor zitten.
    Koppie thee erbij, sloffen aan en alle beeldschermen uit of aan de kant.

  • Richt je volledige aandacht op de spreker.
    In plaats van dat je focust op je ademhaling, wat bij een gewone meditatie het geval is, focus je nu op de ander.

  • Wees bewust van afleidingen.
    Registreer de afleidingen die je ondervindt, net zoals alle gedachten die voorbij komen tijdens een normale meditatie. Wellicht heb je de neiging om de ander te onderbreken of de ander te overtuigen van je eigen mening. Of hoor je een notificatie van een whatsappberichtje. Of misschien ben je verzonken in je eigen gedachten en ben je bijvoorbeeld aan het bedenken welke boodschappen je morgen nog moet doen.

  • Breng je aandacht weer bij de ander.
    Weet dat afleidingen menselijk zijn en totaal niet erg. Wees er alleen bewust van en breng, net zoals een normale meditatie, je aandacht weer terug naar de ander.

  • Luister nieuwsgierig.
    Ondanks dat je een sterke neiging hebt om iets te zeggen, je doet het niet. Sssst! Je bent bewust dat jouw opvattingen, jouw innerlijke stem en ervaringen anders zijn dan die van de spreker. Wees nieuwsgierig naar hoe de ander de situatie heeft ervaren. Later, als je precies weet hoe het zit en de ander volledig begrijpt, kan je altijd nog vertellen hoe jij het ziet.

  • Stel een verdiepende vraag.
    Krijg meer inzicht in de belevingswereld van de ander. Hoe is de spreker aan zijn mening gekomen bijvoorbeeld of welke onderliggende emoties zijn er?
Aandachtig luisteren

De positieve effecten van aandachtig luisteren.

Goed voorbeeld doet volgen; Grote kans dat de ander vervolgens ook aandachtig naar jou luistert en je wilt begrijpen. Ook creëer je ruimte in je hoofd, waardoor je meer informatie kan opslaan. Daarnaast worden je gesprekken interessanter, omdat je nieuwe dingen ontdekt over de ander. Én er is ruimte voor verbinding, contact en voor het opbouwen van diepgaande relaties, zowel in je liefdesrelatie, je vriendschappen als op het werk.

O, ja toevallig ken ik nog een coach die je kan ondersteunen met de ontwikkeling van een open en vragende houding, waardoor je onder andere aandachtig leert luisteren. Klik hier om contact met haar op te nemen.